Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2016 σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι προγονικές μας ανάγκες επηρεάζουν τα σύγχρονα συναισθήματά μας, οι ερευνητές αποκάλυψαν κάτι που θα εκπλήξει λίγους από τους εξαιρετικά ευφυείς.
Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πιο χαρούμενοι όταν περιτριγυρίζονται από φίλους, οι έξυπνοι άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι όταν περνούν χρόνο μόνοι.
Οι ερευνητές, Norman P. Li και Satoshi Kanazawa, του Singapore Management University της Σιγκαπούρης και του London School of Economics and Political Science, στο Ηνωμένο Βασίλειο, αντίστοιχα, διερεύνησαν τη «θεωρία της σαβάνας» της ευτυχίας.
Η θεωρία της σαβάνας – που ονομάζεται επίσης «υπόθεση της εξελικτικής κληρονομιάς» και «υπόθεση αναντιστοιχίας» – υποστηρίζει ότι αντιδρούμε στις περιστάσεις όπως θα έκαναν οι πρόγονοί μας, έχοντας εξελιχθεί ψυχολογικά με βάση τις ανάγκες των προγόνων μας την εποχή που η ανθρωπότητα ζούσε στη σαβάνα.
Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα από συνεντεύξεις που διεξήχθησαν από την National Longitudinal Study of Adolescent Health (Add Health) το 2001-2002 με 15.197 άτομα ηλικίας 18-28 ετών. Οι ερευνητές αναζήτησαν μια συσχέτιση μεταξύ του τόπου διαμονής ενός ερωτώμενου – σε αγροτική ή αστική περιοχή – και της ικανοποίησης του/της από τη ζωή. Τους ενδιέφερε να αξιολογήσουν πώς η πυκνότητα του πληθυσμού και οι φιλίες επηρεάζουν την ευτυχία.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι, γενικά, ήταν λιγότερο ευτυχισμένοι σε περιοχές με μεγαλύτερη πυκνότητα πληθυσμού. Οι συντάκτες της έκθεσης βλέπουν αυτό ως υποστήριξη για τη θεωρία της σαβάνας, επειδή φυσικά θα αισθανόμασταν ανήσυχοι σε μεγαλύτερες ομάδες εάν – όπως δείχνουν τα στοιχεία που αναφέρουν – ο εγκέφαλός μας εξελισσόταν για να λειτουργεί σε ομάδες περίπου 150 ατόμων:
Η σύγκριση του μεγέθους του νεοφλοιού μας με άλλα πρωτεύοντα και τα μεγέθη των ομάδων στις οποίες κατοικούν υποδηλώνει ότι το φυσικό μέγεθος μιας ανθρώπινης ομάδας είναι 150 άτομα (Dunbar, 1992).
Οι προσομοιώσεις σε υπολογιστή δείχνουν ότι η εξέλιξη της αποστροφής κινδύνου συμβαίνει μόνο σε ομάδες περίπου 150 ατόμων (Hintze, Olson, Adami, & Hertwig, 2013). Το μέσο μέγεθος των σύγχρονων κοινωνιών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών είναι 148,4 άτομα (Dunbar, 1993).
Τα νεολιθικά χωριά στη Μεσοποταμία είχαν από 150–200 κατοίκους (Oates, 1977).
Όταν μια ομάδα ανθρώπων υπερβαίνει τα 150-200 άτομα, θα τείνει να χωριστεί στα δύο προκειμένου να διευκολυνθεί μεγαλύτερη συνεργασία και αμοιβαιότητα μεταξύ των μελών της (Chagnon, 1979).
Το μέσο προσωπικό δίκτυο, όπως υποδηλώνεται από τον τυπικό αριθμό των καρτών διακοπών που αποστέλλονται ανά άτομο ανά έτος, είναι 153,5 άτομα (Hill & Dunbar, 2003).
Η μελέτη ανακάλυψε, ωστόσο, ότι η αρνητική επίδραση της παρουσίας πολλών ανθρώπων είναι πιο έντονη μεταξύ των ατόμων μέσης νοημοσύνης. Προτείνουν ότι οι πιο έξυπνοι πρόγονοί μας μπορούσαν να προσαρμοστούν καλύτερα σε μεγαλύτερες ομάδες στη σαβάνα λόγω μεγαλύτερης στρατηγικής ευελιξίας και έμφυτης εφευρετικότητας, και έτσι οι απόγονοί τους αισθάνονται λιγότερο άγχος από τα αστικά περιβάλλοντα σήμερα.
Αν και φαίνεται αυτονόητο ότι οι φιλίες αυξάνουν την ικανοποίηση από τη ζωή στους περισσότερους ανθρώπους, οι Li και Satoshi και Kanazawa σημειώνουν, παραδόξως, ότι γνωρίζουν μόνο μία μελέτη που εξέτασε τον λόγο για τον οποίο αυτό είναι αλήθεια και η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι φιλίες ικανοποιούν ψυχολογικές ανάγκες όπως η συγγένεια, η ανάγκη να χρειάζεται και μια διέξοδος για ανταλλαγή εμπειριών. Ωστόσο, ο λόγος που ένα άτομο έχει αυτές τις ανάγκες παραμένει ανεξήγητος.
Πιστεύουν ότι δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε πέρα από τη σαβάνα. Λένε ότι οι φιλίες/συμμαχίες ήταν ζωτικής σημασίας για την επιβίωση, καθώς διευκόλυναν το ομαδικό κυνήγι και το μοίρασμα φαγητού, την αναπαραγωγή, ακόμη και την ομαδική ανατροφή των παιδιών.
Τα δεδομένα που ανέλυσαν υποστηρίζουν την υπόθεση ότι οι καλές φιλίες – και μερικές καλές είναι καλύτερες από πολλές πιο αδύναμες – αυξάνουν σημαντικά την ικανοποίηση από τη ζωή για τους περισσότερους ανθρώπους.
Σε ανθρώπους με υψηλή ευφυΐα, ωστόσο, το εύρημα αντιστρέφεται: οι έξυπνοι άνθρωποι νιώθουν πιο ευτυχισμένοι μόνοι από ό,τι όταν υπάρχουν άλλοι, ακόμα και καλοί φίλοι. Μια «υγιής» κοινωνική ζωή αφήνει στην πραγματικότητα τους εξαιρετικά έξυπνους ανθρώπους με λιγότερη ικανοποίηση από τη ζωή. Μήπως επειδή οι επιθυμίες τους είναι πιο φιλόδοξες και προσανατολισμένες στο στόχο και οι άλλοι άνθρωποι τους αποσπούν την προσοχή;
Ωστόσο, μόνο σε περίπτωση που αυτό είναι πολύ λογικό, η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι το να αφιερώνετε περισσότερο χρόνο στην κοινωνικοποίηση με φίλους είναι στην πραγματικότητα ένας δείκτης υψηλότερης νοημοσύνης! Αυτή η συγκλονιστική αντίφαση είναι τουλάχιστον περίεργη. Εκτός κι αν αυτοί οι έξυπνοι άνθρωποι δεν είναι τόσο κοινωνικοί όσο είναι μαζοχιστές.
