Έχετε παρατηρήσει ποτέ μια ξεχωριστή οσμή στην ατμόσφαιρα, όταν οι πρώτες σταγόνες βροχής πέφτουν στο ζεστό, ξηρό έδαφος; Είναι αυτό που πολλοί περιγράφουν ως “μυρίζει το χώμα” ή “μυρίζει η βροχή”.
Βέβαια η ίδια η βροχή δεν έχει άρωμα. Αλλά ακριβώς πριν από μια βροχή, μια “γήινη” μυρωδιά γνωστή ως “petrichor” είναι αναγνωρίσιμη στην ατμόσφαιρα.
Αυτή η μυρωδιά προέρχεται από την υγρασία του εδάφους. Αυστραλοί επιστήμονες κατέγραψαν για πρώτη φορά τη διαδικασία σχηματισμού της ουσίας petrichor το 1964 και επιστήμονες από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (το διαβόητο ΜΙΤ) μελέτησαν περαιτέρω τους μηχανικούς αυτής της διαδικασίας το 2010.
Τι είναι το petrichor που κάνει την βροχή να μυρίζει τόσο χαρακτηριστικά
Το petrichor είναι ένας συνδυασμός αρωματικών χημικών ενώσεων. Ορισμένες από αυτές είναι τα έλαια που παράγονται από τα φυτά. Ο κύριος συντελεστής του είναι τα ακτινοβακτήρια (actinobacteria). Αυτοί οι μικροσκοπικοί μικροοργανισμοί βρίσκονται σε αγροτικές και αστικές περιοχές καθώς και σε θαλάσσια περιβάλλοντα. Διασπούν τη νεκρή (ή την σε διαδικασία αποσύνθεσης) οργανική ύλη σε απλές χημικές ενώσεις, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να γίνουν θρεπτικές ουσίες για την ανάπτυξη φυτών και άλλων οργανισμών.
Ένα υποπροϊόν αυτής της δραστηριότητας είναι μια οργανική ένωση που ονομάζεται geosmin, η οποία συμβάλλει στην μυρωδιά τους petrichor. Το geosmin είναι ένας τύπος αλκοόλης, όπως το οινόπνευμα που βάζουμε στις πληγές. Τα μόρια αυτής της αλκοόλης τείνουν να έχουν έντονο άρωμα, αλλά η περίπλοκη χημική δομή του geosmin το καθιστά ιδιαίτερα αντιληπτό στους ανθρώπους ακόμα και σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Οι μύτες μας μπορούν να ανιχνεύσουν ακόμα και μικρά ποσοστά geosmin ανά τρισεκατομμύριο μορίων αέρα.
Γιατί τα πρωτοβρόχια μυρίζουν τόσο έντονα
Μετά από μια παρατεταμένη περίοδο ξηρότητας, όπως το καλοκαίρι όταν και δεν βρέχει για αρκετές ημέρες, ο ρυθμός δραστηριότητας αποσύνθεσης των ακτινοβακτηρίων επιβραδύνεται. Λίγο πριν από μια βροχή, ο αέρας γίνεται πιο υγρός και το έδαφος αρχίζει να υγραίνεται. Αυτή η διαδικασία βοηθά στην επιτάχυνση της δραστηριότητας των ακτινοβακτηρίων και σχηματίζεται περισσότερη geosmin.
Όταν οι σταγόνες βροχής πέφτουν στο έδαφος, ιδιαίτερα σε πορώδεις επιφάνειες, όπως το χώμα, ή το τσιμέντο, διαλύονται σε επιμέρους μικροσκοπικά σωματίδια, που ονομάζονται αερολύματα. Τότε, η geosmin και άλλες πετροχημικές ενώσεις, που μπορεί να υπάρχουν ήδη στο έδαφος ή και μέσα στις σταγόνες της βροχής, απελευθερώνονται σε μορφή αερολύματος και μεταφέρονται από τον άνεμο στις γύρω περιοχές. Εάν η βροχόπτωση είναι αρκετά έντονη, το άρωμα του petrichor μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα και να “προειδοποιήσει” τους ανθρώπους ότι επίκειται βροχόπτωση σε λίγα λεπτά.
Το άρωμα τελικά απομακρύνεται αφότου περάσει η καταιγίδα και το έδαφος αρχίσει να στεγνώνει. Αυτό αφήνει τα ακτινοβακτήρια και πάλι σε αναμονή, έτοιμα να μας… προειδοποιήσουν για το πότε θα βρέξει και πάλι.
Οπότε, συμπερασματικά: Η μυρωδιά της βροχής οφείλεται στο petrichor.
